The Greek and Latin texts on the Dogma of Tongues found in De Trinitate

by

The doctrine of tongues passages as found in De Trinitate in the Greek and parallel Latin. Authorship is traditionally attributed to the fourth century Alexandrian Church leader, Didymus of Alexandria, though this is in dispute.

Didymi Alexandrini. De Trinitate Liber Primus. XVIII:31. MPG. Vol. 39 Col. 348

Ἐν γὰρ βίβλῳ Γενέσεως, ἐν τῇ πυργοποιίᾳ, ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ τὰς μακαρίας ὑποστάσεις ἐξέφηνεν, πρὸς τὸν ἑαυτοῦ Υἱὸν καὶ τὸ ἅγιον αὐτοῦ Πνεὺμα εἰρηκώς· Δεῦτε καταβάντες συγχέωμεν ἐκεῖ αὐτῶν τὰς γλώσσας, ἵνα μὴ ἀκοὺσωσιν ἕκαστος τὴν φωνὴν τοῦ πλησίον. Καὶ Μωῦσῆς δὲ, τὴν ἰσότητα τῆς Τριάδος, ὡς οἶμαι, δηλῶν, ἐξέθετο μίαν ἄμπελον ἐν τρισί πυθμέσι, τοῦτον τοῦ ἄλλου πυθμένος οὐδαμοῦ προβαθέστερον εἰρηκως· ἵνα μή τις τὴν ὑπόστασιν ταύτην ἐκείνης προτερεύειν νομίσῃ, ἀλλὰ τὰς τρεῖς ἐν μιᾷ συντείνειν θεότητι πάντες πιστεύωμεν. Διὰ τοῦτο καὶ ἡ θεόπνευστος Γραφὴ έκώλυσεν ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ, ἐν ᾦ ἡ Τριὰς δοξάζεται, ἀναβαθμοὺς ποιεῖν·

Nam cum turris, ut est in libro Genesis, ædificaretur, Deus et Pater beatas personas manifestavit, ita Filium suum, et sanctum ejus Spiritum alloquens : Venit, descendamus, confundamus ibi linguas eorum, ut non audiat unusquisque vocem proximi sui. Moyses autem ad ostendendam, ut opinor, Trinitatis æqualitatem, unam vitem exposuit in tribus propaginibus, nusquam vero alteram propaginem altera profundiorem dixit : ne quis scilicet unam personam altera priorem putet, sed tres ad unam deitatem spectare credamus universi. Qua etiam de causa in altari, in quo Trinitas glorificatur, gradus fieri vetuit divina Scriptura.

Didymi Alexandrini. De Trinitate Liber Secundus. MPG. Vol. 39. Col. 728ff

Ὄφρ᾽εὖ γινώσκοιεν ἠμὲν θεὸν ἠδὲ ἄνδρα.

Διὰ δὲ τῆς τῶν χειρῶν ἐπιθέσεως ποικίλων νόσων ἀπήλλαττον τοὺς ἀνθρώπους· ὡς Πέτρου μὲν καὶ τὴν ἀποπίπτουσαν τοῦ σώματος σκιὰν. Παύλου δὲ καὶ τὰ σουδάρια τοῦ χρωτὸς ἰάσεις ἀποτελεῖν. Καὶ Παῦλος μὲν ᾽Ρωμαίοις ἔγραφεν· « Ἐν τῷ πιστεύειν εἰς τὸ περισσεύειν ὑμᾶς ἐν τῇ ἐλπίδι, ἐν δυνάμει Πνεύματος ἁγίου. »1 Πέτρος δὲ μετὰ παῤῤησίας τὸν διάβολον κατειργάζετο, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος τὴν θεῖκήν οὐσίαν ἀνεφθέγγετο, πρὸς τὸν Ἀνανίαν λέγων· « Διὰ τί ἐπείρασεν ὁ Σατανᾶς τὴν καρδίαν σου ψεύσασθαί σε τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ; »2 Τίς γὰρ ὁ ψευσθείς ; Εἷπεν ἐπαγαγών· « Οὐκ ἐψεύσω ἀνθρώπῳ ἀλλὰ τῷ Θεῷ. »3 Οὐκ ἦν γὰρ αὐτοῖς ἐν αίδοῖ τις, ἥττων χρημάτων ὑπάρχων, ἤ ἅδικον άναπνέων, ἤ σῶφρον μὴ Βλέπων, ἤ μὴ διακείμενος περὶ τὴν ὁμοούσιν Τριάδα εἰλικρινῶς, κἄν τυχὸν ἦν τοῖς πρώτοις ἐπιβεβηκὼς κοσμικοῖς θρόνοις, καὶ τὰς ἄκρας ἐν χεροῖν ἔχων ἀρχας. ᾽Υπερεώρων δὲ καὶ αὐτῆς τῆς βασιλκῆς ἀλουργιδος, καὶ κρείττονες ἤσαν χρημάτων, τὸν ἀμειωτον θησαυρὸν ἔχοντες τοὺ ἁγίου Πνεύματος. Ἐλάλουν δὲ καὶ ἑτέραις γλώσσαις, « καθὼς, » φησὶν, « τὸ Πνεῦμα ἐδίδου ἀπφθέγγεσθαι αὐτούς· »4 καὶ συνίεσαν ὁμιλίαν οἱ Γαλιλαῖοι Πάρθων, Μήδων, Περσῶν, καὶ ἀλλοθρόων ἄλλων ἀνθρώπων, ἔτι δὲ καὶ τὴν Ἐλλάδα καὶ Αὐσονίαν γλῶτταν· πολύφωνοί τε ἐγίνοντο, καἰ ἀνεδείκνυντο, οἷοί περ ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι εὑρίσκεσθαι μέλλομεν, τῶν τοῦδε τοῦ κόσμου ἀπολυθέντες δεσμῶν, κατὰ τὴν Παύλου φωνήν· « Ὅπου οὐκ ἔνι Ἕλλην, Βάρβαρος, Σκύθης· ἀλλὰ τὰ πάντα ἐν πᾶσιν Χριστός, »5 Πρόδηλον δὲ, ὡς διὰ τὸ τῆς Τριάδος ταυτούσιον εἷπεν· « Πάντα ἐν πᾶσιν Χριστός· » ἐπει ποῦ ζητοῦμεν τὸν. . . .6

Ut probe cognoscerent et Deum et hominem.

Per manuum vero impositionem homines a variis morbis liberabant ; adeo ut Petri quidem vel ipsa umbra e corpore illius in terram cadens, Pauli vero sudaria etiam, ex ejus corpore illata, ægrotorum sanationes perficerent. Ac Paulus quidem Romanis scribebat : « In credendo, ut abundetis in spe, in virtute Spiritus sancti. » Petrus autem diabolum confidenter profligabat, et divinam Spiritus sancti essentiam prædicabat, dicens Ananiæ : « Quare tentavit Satanas cor tuun, mentiri te Spiritui sancto ? » Quisnam est ille, cui mentitus fuerat ? Id dixit Petrus ipse, cum subdidit : « Non es mentitus homini, sed Deo. » Nec enim quemquam ipsi reverebantur, qui pecuniæ amore captus foret, aut qui injustitiam respiraret, aut quid prudentiæ consentaneum sit, non videret, aut qui sincere erga consubstantialem Trinitatem affectus non esset, etsi ad primas forte mundanas sedes ascendisset, ac supremas in manibus haberet præfecturas. quin ipsam imperatoriam purpuram despiciebant, et divitiis superiores erant, cum indeficientem thesaurum haberent Spiritus sancti. Loquebantur vero etiam aliis linguis, « prout Spiritus (inquit Scriptura) dabat eloqui ipsos; » et sermonem intelligebant Galilæi homines Parthorum, Medorum, Persarum aliorumque diversis linguis loquentium hominum, et Græcam insuper atque Ansoniam lingua : multis vero ipsi linguis loquebantur, ac tales sese exhibebant, quales nos in futuro sæculo, cum ab hujus mundi vinculis liberati fuerimus, inveniemur juxta illud Pauli : « Ubi non est Græcus, barbarus, Scytha; sed omnia in omnibus Christus. » Manifestum est autem, ideo Paulum dixisse, « Omnia in omnibus Christus, » quod una eademque sit Trinitatis essentia : alioquin ubinam quærimus. . . . . .

Didymi Alexandri. De Trinitate Liber Secundus. MPG. Vol. 39. Col. 501

« Τὸ ὔδωρ, ὅ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγή ὕδατος ἀλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον. » Τοῦτο δὲ ἔλεγεν περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, οὗ ἔμελλον λαμβάνειν οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτόν· 7 καὶ τῷ, « Μέτοχοι γὰρ τοῦ Χριστοῦ γεγόναμεν, »8 τὸ, « Ἀδύνατον γὰρ τοὺς ἅπαξ φωτισθεν· τας, γευσαμένους τε τῆς δωρεᾶς τοῦ ἐπουρανίου, καὶ μετόχους γενηθέντας Πνεύματος ἁγίου. »9 Καὶ ἔοικεν σφόδρα τὸ ἐν ταῖς Πράξεσι τοιῶσδε εἰρημένον, « Ὤφθησαν τοῖς ἀποστόλοις διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρὸς, καὶ ἐκάθισαν ἐφ᾽ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν, καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος ἁγίου· »10 καὶ τὸ ὑπὸ Ἰωάννου λεχθὲν, « Αὐτὸς ὑμᾶς Βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρὶ, »11 τῷ χρησμῳδηθέντι, ὑπὸ μὲν Μωῦσέως· « Ὁ θεὸς πῦρ καταναλίσκον· »12 ὑπὸ δὲ Ἠσαῖου· « Ἰδοὺ Κύριος ὡς πῦρ ἥξει. »13

« Aqua, quam ego dabo illi, fiet in ipso fons aquæ salientis in vitam æternam. Hoc autem dicebat de Spiritu sancto, quem accepturi erant credentes in ipsum ; » et loco illi « Participes enim Christi facti sumus, » affinis est hic : « Impossibile est enim, eos qui semel sunt illuminati, qui et gustaverunt donum cœleste et participes facti sunt Spiritus sancti. » Quod vero in Actis ita scriptum est, « Apparuerunt apostolis dispertitæ linguæ sicut ignis, et sederunt supra singulos eorum, et repletis sunt omnes Spiritu sancto, » et illud quod a Joanne dictum est, « Ipse vos baptizabit in Spiritu sancto, et igne, » valde simile est huic Mosis oraculo, « Deus ignis consumens, » et alteri Isaiæ, « Ecce Dominus quasi ignis veniet. »

  1. Romans 5:13
  2. Acts 5:3. Most Greek texts have ἐπλήρωσεν ὁ σατανᾶς instead of ἐπείρασεν ὁ Σατανᾶς
  3. Acts 5:4
  4. Acts 2:4 the standard Biblical Greek text reads τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι
  5. Colossians 3:11
  6. The MPG text abruptly ends here.
  7. An end quote is placed here in MPG to finish off John 4:14 but I think this is placed a sentence too late. It has been omitted here and placed where it should be above.
  8. Hebrews 3:14
  9. Hebrews 6:4 The standard Biblical Greek text reads: ἀδύνατον γὰρ τοὺς ἅπαξ φωτισθέντας γευσαμένους τε τῆς δωρεᾶς τῆς ἐπουρανίου καὶ μετόχους γενηθέντας Πνεύματος ἁγίου
  10. Acts 2:3 the standard Biblical Greek text reads: καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός, ἐκάθισέ τε ἐφ’ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν, 4 καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος ἁγίου
  11. Matthew 3:11
  12. Deuteronomy 4:24 the standard Biblical Greek text reads ὅτι Κύριος ὁ Θεός σου πῦρ καταναλίσκον ἐστί
  13. Isaiah 66:15

Leave a Comment